MartinLogan Expression ESL 13A - Đột phá tái tạo nguồn âm từ bản thu thành sân khấu live

Giữa những năm 1990, tôi được một người chú rủ đi nghe tại nhà của một người chơi nhạc hi-end ở Sài Gòn. Ông bảo tôi: “Chủ nhà sở hữu một cặp loa có kiểu dáng mỏng như bức tranh đấy! Nghe tuyệt lắm”. Nghe xong tôi mắt tròn mắt dẹt ngạc nhiên vì không thể tưởng nổi loa có kiểu dáng như thế sao cho ra chất âm hay được. Vì thế tôi đã rất háo hức để biết đó là loại loa gì, và sau khi tận mắt chứng kiến, tôi thực sự bất ngờ về kiểu dáng cũng như chất âm của cặp loa này. Đây là cặp MartinLogan CLS II xuất xứ từ Mỹ và từng giành được rất nhiều lời tán thưởng bởi nó là loa thuần tĩnh điện đầu tiên của hãng. Loa này có đáp tần 45Hz - 19kHz và được bán với giá 2.500 USD/cặp ở thời điểm ra mắt (năm 1989).

Vừa qua, tôi lại có dịp được nhà phân phối của MartinLogan tại Việt Nam “rủ rê” nghe cặp loa tĩnh điện MartinLogan Expression ESL 13A. Hãng cho biết cặp loa này là một phần của dòng Masterpiece Series, với giá bán cũng khá cạnh tranh (khoảng hơn 440 triệu đồng/cặp) và đây cũng là một trong những model rất thành công hiện nay của MartinLogan.

Kiểu dáng thiết kế kỹ thuật

Đầu tiên, có thể thấy các yếu tố quen thuộc độc quyền của loa tĩnh điện MartinLogan cổ điển trên Expression ESL 13A. Đó là Công nghệ stator MicroPerf tiên tiến, cho phép bề mặt phát âm của màng tĩnh điện lộ ra gần gấp đôi so với màng tĩnh điện truyền thống có cùng kích thước. Màng tĩnh điện được gia cố bằng các miếng đệm ClearSpar™ chắc chắn, giữ độ căng chính xác cho màng tĩnh điện mà không che khuất thiết kế nhìn xuyên thấu rất đẹp mắt. Ngoài ra, cộng thêm thiết kế tấm lưới tĩnh điện AirFrame™ Blade, Expression ESL 13A có được một bố cục mạnh mẽ tạo nên sự kết nối hài hòa giữa tấm tĩnh điện và thùng loa trầm bên dưới. Chiều cao tổng thể của Expression ESL 13A là 156 cm với trọng lượng 46,8 kg.

Về phần loa trầm, lấy cảm hứng từ thiết kế đột phá của chính mình, MartinLogan đã phát triển lại phần loa trầm Expression ESL 13A, được cung cấp năng lượng bởi bộ khuếch đại kép Class-D có công suất 300 watt hoàn toàn mới, và được điều khiển bởi vi xử lý 24-Bit Vojtko™ DSP Engine và ARC™ (Anthem Room Correction). Loa trầm sử dụng hai loa màng nhôm kích thước 10 inch có độ méo thấp được cắt bằng laser, đặt trong các buồng nhỏ gọn độc lập và khép kín. Với logic chuyển pha thông minh, loa có thể giảm thiểu sự dội âm trầm của tường ngược lại phòng nghe. Đây chính là một nét mới của MartinLogan nhằm cải thiện trải nghiệm nghe của bạn trong bất kỳ căn phòng nào.

Mang âm thanh phòng kiểm âm về chính căn phòng của bạn

Trong phòng kiểm âm, các kỹ sư của MartinLogan hướng đến âm thanh trung thực nhất. Tuy vậy, bên ngoài phòng thí nghiệm, có một ẩn số mà các kỹ sư của hãng không bao giờ có thể tính toán hết được, đó chính phòng nghe của bạn. Kích thước và hình dạng độc đáo của không gian nghe của mỗi người (bao gồm kích thước, hình dạng đồ vật trong phòng) có thể ảnh hưởng tiêu cực đến sóng âm trầm, ảnh hưởng lớn đến hiệu suất tổng thể của loa.

Vì thế Expression ESL 13A đã được tích hợp công nghệ Anthem Room Correction (ARC) độc quyền của Anthem. Bằng cách sử dụng thuật toán ARC để kiểm soát tần số thấp đầu ra của bộ đôi woofer và đưa ra những hiệu chỉnh giúp tối ưu trầm và đặc biệt hơn nữa là mang lại dải tần số tuyến tính đồng nhất giữa trầm và dải tần tái tạo từ loa mành tĩnh điện. Người dùng sẽ được trải nghiệm hiệu suất ngang với phòng kiểm âm của MartinLogan. Chức năng ARC sẽ đo đầu ra âm thanh tần số thấp trong phòng của bạn và so sánh nó vớicác đường cong phản ứng tối ưu khi  đã tính toán ảnh hưởng của không gian. Các thuật toán tiên tiến của ARC sau đó loại bỏ các ảnh hưởng tiêu cực, chỉ để lại tiêu chuẩn lý tưởng, hiệu suất âm trầm tự nhiên hơn và hòa quyện tối ưu với âm thanh tái tạo từ loa mành, tạo nên một dải tần đồng nhất về pha và đáp tuyến đẹp.

Công nghệ loa trầm độc đáo

Ngoài ra, dải trầm của Expression ESL 13A còn được tích hợp Công nghệ bass PoweredForce Forward kết hợp hai cải tiến âm thanh của MartinLogan: đó là PoweredForce (cho phép các thùng loa nhỏ tạo ra chính xác lượng lớn âm trầm) và ForceForward (giúp giảm đáng kể các phản xạ âm trầm của tường phía trước). Công nghệ PoweredForce Forward sẽ giúp người sử dụng có được sự linh hoạt hơn về vị trí đặt loa và tăng cường độ trung thực từ nguồn âm thanh của bạn. Hãng khuyến cáo người dùng nên đặt loa xa tường có khoảng cách lớn hơn đường kính của loa trầm (với Expression ESL 13Alà 10 inch, khoảng 25,4 cm). Ngoài ra, do tính chất lưỡng cực, các tấm tĩnh điện hoạt  động tốt nhất khi được đặt cách tường ít nhất 76 cm trở lên. Đây là khoảng cách lý tưởng cho mặt trước của gần như bất kỳ loa cao cấp nào, bất kể công nghệ củ loa.

Để gắn kết màng loa tĩnh điện và thùng loa bass, MartinLogan sử dụng cấu trúc AirFrame Blade được cải tiến của chính hãng. Cấu trúc này được chế tạo chính xác từ hợp kim nhôm ép đùn chuẩn hàng không vũ trụ, vật liệu này cùng quy trình sản xuất độc quyền đã giúp màng tĩnh điện cực kỳ vững chắc và hạn chế được các rung nội và ngoại chấn hiệu quả. Vì thế, AirFrame Blade giúp tăng cường âm hình, nâng cao chi tiết âm thanh ở tần số thấp đồng thời tăng độ chính xác và hiệu quả của loa.

Phần quan trọng không kém trong thiết kế của tất cả các dòng loa là bộ phân tần cũng được MartinLogan quan tâm đặc biệt. Hãng sử dụng công nghệ Vojtko Voiced tiên tiến trong Expression ESL 13A nhằm mang đến âm trung rõ ràng. Được chế tạo cẩn thận bằng tay, chỉ sử dụng các tụ điện polypropylen và cuộn cảm lõi không khí tốt nhất, bộ phân tầng sử dụng cấu trúc liên kết Vojtko độc quyền của MartinLogan để điều chỉnh độ méo thấp và tích hợp màng tĩnh điện ESL liền mạch, giúp bảo toàn tín hiệu âm thanh ngay cả khi nguồn phát cho ra tín hiệu âm thanh nhỏ nhất. Cọc đấu dây loa của Expression ESL 13A cũng dùng loại caocấp của hãng WBT, chất liệu bằng đồng nguyên chất  có tính dẫn điện cao và không có các hiệu ứng “dòng diện xoáy”.

Kiểm âm

Nhằm giúp Expression ESL 13A phát huy tối đa khả năng trình diễn của mình, chúng tôi ghép đôi loa này với ampli công suất và preamp STR đều của hãng Anthem (Canada), bởi chiếc preamp STR cũng được tích hợp tính năng cân chỉnh chức năng ARC riêng.

Công đoạn đo đạc, phối ghép hệ thống

Sau khi setup, chúng tôi dùng phần mềm ARC Table của Anthem để đo chính xác khoảng cách setup của hệ thống. Bên dưới là sơ đồ sau khi đo đạc với số liệu ổn định:

Trải nghiệm âm thanh 

Mở đầu bằng bản Carmen Habanera Fantasia trong đĩa test The Producer’s Choice! I của hãng FIM, Expression ESL 13A đã đem đến cho chúng tôi quá nhiều bất ngờ khi tạo ra một âm trường rất rộng, như một sân khấu thật. Tiếng bộ gõ trong bản thu âm tuy hòa quyện với bộ đàn dây nhưng không hề dính tiếng mà vẫn chi tiết, rõ từng nốt một, nghe cứ như một dòng chảy đuổi bắt không ngừng nghỉ. Dải trầm từ thùng bass của Expression ESL 13A cũng xuống rất sâu và gọn chứ không hề ồn gây mệt như các thùng loa sub trong các bộ dàn 5.1 dùng để xem phim.

Chuyển qua bản Hallelujah của nhà soạn nhạc đại tài Handel do dàn nhạc Swedish Radio Symphony Orchestra trình diễn, chúng tôi càng ngạc nhiên hơn trước khả năng tái tạo âm thanh hoành tráng của Expression ESL 13A. Dàn đồng ca cất lên tiếng Hallelujah cao vút hòa cùng tiếng bộ kèn và bộ dây trong dàn nhạc giao hưởng đã tạo thành một sân khấu live thực sự. Đoạn cao trào giữa bản nhạc, tiếng bè nữ cao và nam trầm đuổi bắt nhau khiến ý nghĩa của bản nhạc càng trở nên thực chất là bài ngợi ca thượng đế thường được hát trong ngày lễ Phục sinh. Do đã từng được nghe live bài này do các nhạc công và ca sĩ của Nhạc viện TP.HCM trình diễn, nên tôi càng ấn tượng với màn trình diễn mà Expression ESL 13A đem lại.

Chúng tôi chuyển sang test chức năng ARC mà hãng luôn nhấn mạnh tính năng ưu việt khi sử dụng đôi loa này. Khi mở chức năng này trên chiếc preamp STR Anthem, trong bản The man you were do Shirley Horn trình bày trong đĩa “thuốc” Musique của hãng Triangle, tiếng trầm của bản nhạc trở nên gọn lại so với khi tắt ARC. Tiếng mid và treble trở nên mượt hơn,giảm những chi tiết bị sáng do âm phản xạ và đặc biệt vị trình khẩu hình âm của ca sĩ được đinh vị tốt hơn (xét cụ thể ở điều kiện phòng thử Test Lab của Nghe Nhìn Việt Nam). Tuy nhiên, tiếng “leng keng” của dải cao sẽ giảm chút đỉnh và âm hình cũng như không gian của bản nhạc sẽ bị thu hẹp chút ít. Nhưng theo quan điểm cá nhân, tôi vẫn thích dùng chức năng ARC hơn vì chất âm mà nó tạo ra lôi luốn hơn khi không dùng.

Kết luận

Cùng với thời gian, sự tiến bộ về phát triển khoa học kỹ thuật đã giúp MartinLogan ngày càng hoàn thiện mình hơn. Với việc tối ưu những chi tiết nhỏ nhất của đôi loa cùng với ưu thế sở hữu công nghệ tối ưu âm học phòng nghe ARC, MartinLogan đã giảm bớt gánh nặng cho người chơi, tạo ra một liên kết tốt từ bộ khuếch đại đến bảng tĩnh điện và loa trầm trong mọi điều kiện set-up. Expression ESL 13A đã tạo ra âm thanh có độ tinh khiết, chính xác, rõ ràng và rộng mở. Nó có thể kiểm soát gần như hoàn toàn nguồn tín hiệu vào và ra đồng thời vẽ nên một bức tranh gốc về hiệu suất âm thanh giống như thật. Rõ ràng so với chất lượng âm thanh mà chúng tôi được trải nghiệm, mức giá của MartinLogan Expression ESL 13A là rất cạnh tranh.

Thông tin nhà phân phối

• Nhà phân phối chính thức MartinLogan: The Experts Group
  
• Địa chỉ: 45 Lê Thánh Tôn, Quận 1, TP.HCM
  
• Facebook: https://www.facebook.com/pml.vietnam/

Quốc Bảo